Aan een smal steegje achter een drukke marktstraat in Ndjamena waar handelaren vis, groenten, vlees en allerhande andere producten verkopen, heeft Honore zijn atelier. Op enkele vierkante meters runt hij een kledingmakerij. De jonge ondernemer wil zijn bedrijf graag laten groeien. De training die hij via Job Booster Tsjaad krijgt, komt hem goed van pas, maar de strakke maatregelen die de regering instelde om de verspreiding van het coronavirus te stoppen, remmen zijn ambitie.
‘Ik wist niet wat concurrentie was. Tijdens de training leerde ik de sterke en zwakke kanten van mijn concurrenten zien,’ vertelt de 25-jarige ondernemer. Een jaar geleden opende hij zijn kleine naaiatelier aan dit smalle straatje. Voor die tijd werkte hij vanuit huis, maar na de training ondernemerschap was zijn zelfvertrouwen gegroeid en opende hij een eigen onderneming. Tot het coronavirus de wereld stilzette. Ook de regering in Tsjaad nam verregaande maatregelen. Honoré moest zijn atelier sluiten, maar stond daarmee gelijk voor een nieuwe uitdaging: zijn vrouw en dochter zijn afhankelijk van zijn inkomsten.
Mondkapjes naaien
Als een echte ondernemer paste Honoré zich aan de nieuwe situatie aan. Hij nam één van zijn naaimachines mee naar huis. De eerste dagen naaide hij mondkapjes die hij via jongeren verkocht. Toen zijn klanten doorkregen dat zijn atelier in de stad wel gesloten is, maar dat de kleermaker vanuit huis wekt, kwamen ook de opdrachten om kleding te naaien weer binnen. Inmiddels heeft hij zoveel opdrachten voor kleding, dat hij gestopt is met het naaien van mondkapjes. De kleding brengt meer op.
Boost voor zelfvertrouwen
Zelfvertrouwen is waar het veel jonge ondernemers in Tsjaad aan ontbreekt. Na hun vakopleiding komen jongeren werkloos thuis te zitten. Banen zijn er eigenlijk niet, de enige oplossing is zelfstandig ondernemer worden. Maar hoe doe je dat als het hebben van een bedrijf geen onderdeel was van je opleiding? Veel jongeren beginnen daarom klein en vaak hebben ze te weinig zelfvertrouwen om de onderneming officieel te maken. Het Job Booster programma gaat uit van de kracht van deze ondernemers. De vakkennis hebben ze en met aanvullende training rond onder andere boekhouden en administratie kunnen hun ondernemingen succesvol zijn. Binnen het programma worden de jonge ondernemers ook gecoacht en begeleidt door een andere jonge ondernemer.
Honoré (links) met zijn medewerker en twee leerling-kleermakers in zijn naaiatelier in de stad.
In de leer bij Honoré
Honoré was één van de jongeren die geselecteerd werd voor het programma. Zijn businessplan was overtuigend. Na de training in 2019 opende hij met één naaimachine de werkplaats. Dat groeide voor de coronacrisis uit naar twee naaimachines. Ook heeft hij één medewerker in dienst en twee jongeren die hij traint. Zijn zaak liep goed. ‘Ik wil graag investeren in meer naaimachines, zodat ik aan de grote vraag kan voldoen.’ Ook wil hij graag meer jongeren een baan of training bieden. De trainees betalen de kleermaker voor de training. Daarmee leren ze het vak in de praktijk. Na de training kunnen de jongeren zelf een onderneming starten. Honoré heeft geen ruimte om hen een vaste baan te bieden.
Concurrentie voor blijven
Door de maatregelen van de regering heeft Honoré zijn atelier moeten sluiten. Investeren zit er nu even niet in. Ondanks dat hij vanuit huis werkt, is het druk. Klanten brengen zelf de stof mee waarvan ze kleding gemaakt willen hebben. Honore neemt de maten en maakt een ontwerp. Hij hanteert strakke regels om besmetting te voorkomen. Er mag maximaal één klant in het atelier aanwezig zijn. Handen wassen bij binnenkomst is verplicht en elke afspraak duurt maximaal 15 minuten. Desondanks weten zijn klanten hem te vinden.
Toch is Honore zeker niet de enige kledingmaker in de hoofdstad van Tsjaad. Wat onderscheidt hem van andere kleermakers? ‘Het is belangrijk hoe je de klanten ontvangt, dat je snel werkt en dat je afspraken nakomt. Ik geef de klanten extra aandacht en als ik zeg dat de kleren over twee dagen klaar zijn, dan is dat ook zo.’ Dat betekent wel dat de jonge kleermaker soms tot in de nacht door moet werken, maar dat doet hij liever dan zijn klanten teleurstellen.
Honoré werkt tegenwoordig vanuit huis, daar heeft hij een rieten uitbouwtje waar zijn naaimachine staat.
Nachtwerk
Toen Honoré nog in zijn atelier in de stad werkte, maakte hij al lange dagen. Zes dagen van 11 uur in de week was geen uitzondering. Nu hij vanuit huis werkt, maakt hij nog langere dagen. Vaak is hij tot diep in de nacht bezig om kleding te naaien. Een kleine hoofdlamp biedt wat licht, want elektriciteit is er niet. Hierdoor kan hij zijn klanten nog sneller hun kleding leveren. De mond-tot-mondreclame gaat snel. Voor die klanten die toch in het centrum bij het gesloten naaiatelier staan, staat zijn naam en telefoonnummer op de balk van het kozijn geschreven. De kleermaker is altijd bereikbaar.
