In de regio Kyotera in het zuiden van Oeganda verbouwen veel boeren koffie. Ook Emmanuel Nambunye (27 jaar) uit Kibimba was koffieboer. Ook verdiende hij geld als veehouder en hij werkte in de bouw. Sinds 2022 is hij imker. Een beroep waarmee hij een goed inkomen verdient.
Even buiten het dorp Kibimba laat Emmanuel zijn imkerij zien. Verscholen tussen de bomen staan bijenkasten in allerlei soorten en maten. Hier begon hij vorig jaar met imkeren. Hij is één van de 550 jongeren in dit district die gestart zijn als imker. Samen met Celebrating Hope Ministries en Tunado stimuleren we jongeren om bijen te houden. Dit is een onderdeel van het Busy Bees-programma. De honing levert een goed inkomen op en dankzij de bestuiving verbeterd de oogst van onder andere koffieboeren in de regio.
Bee Champions
De jonge imkers worden begeleid door een ervaren imker uit het dorp. Deze Bee Champions coachen de jongeren. Daarnaast trainen veldwerkers van Tunado de jongeren. Ze leren onder andere om van materialen die beschikbaar zijn in het dorp bijenkasten te maken. Daardoor kunnen jongeren met weinig financiële middelen toch beginnen met imkeren. Zo kan bijvoorbeeld een holle boomstam het thuis van een bijenkolonie worden.
Sinds de start van deze samenwerking zijn er bijna 3.000 bijenkasten gemaakt door de jonge imkers. Lang niet alle bijenkasten zijn gekoloniseerd. Busy Bees ondersteunt de imkers om bijenkolonies aan te trekken. De jongeren en Bee Champions oogstten 955 kilo honing. Emmanuel heeft 50 gekoloniseerde bijenkasten. Hij oogstte 70 kilo honing en verdiende daarmee 1 miljoen Oegandese shilling (ongeveer 250 euro).
Voorlichting over bijen
‘Ik verdien geld met bijenhouden, iets waar ik eerder een afkeer van had!’ Emmanuel is daarin niet de enige. Net als hij zijn veel Oegandezen bang voor bijen. De bijensoort die in Oeganda voorkomt is agressiever dan de bijen in Nederland. Wie niet oppast, wordt al snel gestoken door de insecten.
Samen met onze partners geven we voorlichting over de belangrijke rol die bijen spelen in de bestuiving van gewassen. De koffieboeren in Kyotera zijn, net als andere boeren in Oeganda, afhankelijk van de bestuiving door bijen en andere insecten. Een goede bestuiving levert een goede oogst op.
Bomen planten
In 2022 merkten we dat veel koffieboeren gewasbeschermingsmiddelen gebruiken die schadelijk zijn voor de bijen. Daarom investeren we in voorlichting van de koffieboeren om het gebruik van deze middelen te beperken, zodat de bijen ongehinderd nectar kunnen halen uit de bloesem.
Maar dat is niet het enige risico voor de imkers. Koffieboeren in Oeganda merken dat het weer extremer wordt. Hitte en felle zon teisteren de koffieplanten, waardoor hun oogsten kleiner zijn. Samen met onze partners ondersteunen we de koffieboeren en imkers om meer bomen te planten. We zetten in op de aanplant van bijvoorbeeld een vijgensoort die in Oeganda bekend is. Ook noten- en fruitbomen, zoals macadamia, jackfruit en mango, zijn interessant om te planten. Volgroeide bomen bieden schaduw aan de koffieplanten, de bloesem levert de bijen nectar en de vijgen, macadamia’s, jackfruits en mango’s leveren extra inkomsten op.
Koffie en honing
Emmanuel focust op het imkeren. Van de winst die hij maakte kocht hij bouwmaterialen om een nieuwe imkerij te bouwen. Als dat af is, zal hij zijn bijenkasten verplaatsen naar de nieuwe locatie. ‘Ik wil investeren in een moderne imkerij, want met bijenhouden kan ik veel geld verdienen.’ Om dat doel te bereiken wil hij zijn bedrijf laten groeien tot 100 gekoloniseerde bijenkasten. Daarmee hoopt hij zijn winst te verdubbelen naar 500 euro per seizoen.
Ook de gemeenschappen zijn enthousiast. Ze zien hoe imkeren en aanplanten van bomen aansluit bij hun belangrijkste bron van inkomsten: koffie. De koffiebonen zijn niet alleen voor de export bedoelt. Oegandezen drinken graag een kop koffie, vaak met een flinke scheut honing er in.
