WaterTime – projectupdate oktober 2020

Sinds juni 2019 hebben de mensen in de dorpen Rwenyawawa en Kiburara, in het westen van Oeganda, toegang tot schoon drinkwater. Daarmee zijn ze niet meer afhankelijk van het, vaak vervuilde, oppervlaktewater dat ze voorheen dronken. In deze rapportage zoomen we in op één van de twee dorpen. Hoe verliep het proces daar? En wat voor mensen leven daar eigenlijk? En hoe wordt de gemeenschap betrokken bij het project? Tot slot kijken we kort terug op de eerste helft van 2020, waarin ondanks de uitdagende omstandigheden verder gewerkt werd aan schoondrinkwater op meer plekken in Zuidoost-Oeganda.

Crisis in Oeganda: coronavirus en sprinkhanenplaag

De Oegandese regering heeft sinds de uitbraak van het coronavirus verregaande maatregelen genomen. Het gewone leven kwam praktisch tot stilstand. Veel winkels en bedrijven moesten gesloten blijven. Ook veldbezoek door de partners was daardoor niet mogelijk in de eerste maanden van 2020. Zodra ze de mogelijkheid hebben, gaan de partners weer het veld in. Naast de dreiging van het coronavirus werd het noordoosten van Oeganda geteisterd door een sprinkhanenplaag. De enorme zwermen sprinkhanen vreten het land kaal. De Oegandese regering zet het leger in om de sprinkhanen te bestrijden, maar eigenlijk is er weinig te beginnen tegen de plaag.

‘Water is in het dorp een probleem sinds ik 23 jaar geleden hier trouwde. Ik vermoed dat dit ook de reden is dat mijn gezondheid niet goed is. Ik heb een ziekte die mijn zenuwstelsel aantast. Het speelt vooral op als ik lange afstanden moet lopen. Daarom was water halen in de Rushango River een grote uitdaging. Door mijn ziekte kon ik niet naar de rivier lopen, maar ik had ook niet de 1.000 Oegandese shilling (24 eurocent) om handelaren te betalen die het water konden halen. Ik haalde het water uit een modderige en smerige plas en kleine bronnen vlakbij. Het water liet na het koken zwarte vlekken achter in mijn pannen. In het droge seizoen stonden de bronnen soms droog en moest ik de handelaren betalen om water te halen.’

 ‘God zij gedankt dat we nu schoon drinkwater vlakbij het dorp hebben. ik hoef niet meer lang te lopen naar de rivier. Ik denk dat ik één van de grootste gebruikers ben, want ik gebruik het altijd. Het is gemakkelijk, altijd beschikbaar en dichtbij. Ik bid dat dit watersysteem zal blijven, want ik wil niet terug naar het vuile water uit de poelen.’

Arinaitwe Pauline, kleinschalige boerin, 45 jaar

Water in Rwenyawawa

Rwenyawawa is een klein dorp in het westen van Oeganda. De gemeenschap telt zo’n 850 zielen (153 huishoudens). Voor hun drinkwater gebruikten de inwoners vooral oppervlaktewater uit een onbeschermde bron. Waar de inwoners van omliggende dorpen gemiddeld zo’n 40 minuten per dag bezig zijn met water halen, besteden de inwoners van Rwenyawawa elke dag iets meer dan een uur (63 minuten) aan water halen. In de meeste dorpen in de regio zijn het de kinderen die verantwoordelijk zijn voor het vullen van de jerrycans. Met de bouw van de watertoren in 2019 is de toegang tot schoon drinkwater sterk verbeterd.

Gereduceerd tarief

In Rwenyawawa werden acht kwetsbare dorpelingen geselecteerd. Voor hen zijn de watertarieven gereduceerd. Gehandicapten en bejaarden staan er vaak helemaal alleen voor, maar door hun positie is het extra lastig om geld te verdienen. Voor deze groep kwetsbare mensen is prijs nog belangrijker bij het maken van een beslissing dan voor anderen. Door het tarief voor hen te reduceren wordt het voor hen aantrekkelijker om ook het schone water uit de toren te drinken.

De selectie van deze groep gebeurt altijd in samenspraak met de gemeenschap. Dat biedt meteen een mooie gelegenheid om voorlichting te geven. Tijdens deze sessies wordt bijvoorbeeld de positie van mensen met een beperking besproken om zo hun positie in de gemeenschap te verbeteren. Tegelijk is het belangrijk om goed uit te leggen waarom deze groep een korting krijgt. Na de voorlichting maken de dorpelingen een lijst met dorpsgenoten die volgens hen in aanmerking moeten komen voor de gereduceerde tarieven.

Betalen voor water

In juni 2019 werd de watertoren in Rwenyawawa in gebruik genomen. Dat was een feestelijk moment voor de dorpelingen. Maar betalen voor water terwijl je het eerst gratis kon halen, is een omschakeling. Een volle jerrycan kost 150 Oegandese shilling (zo’n 4 eurocent). Veruit de meeste mensen in de regio (86,7%) leven van de kleinschalige landbouw.  Zij verbouwen voedsel en houden vee om hun eigen gezinnen te voeden. Slechts een klein deel van de oogst wordt verkocht voor wat extra inkomsten. De boeren verbouwen vooral bananen, die het hele jaar geteeld kunnen worden. Andere gewassen die één of twee keer per jaar geoogst worden zijn koffie, bonen en mais.

Nieuwe diensten en beroepen

Tijdens verschillende bijeenkomsten in de dorpen is uitgelegd hoe het systeem werkt en waarom het belangrijk is dat er betaald wordt voor het water. Alleen door het onderhoud van de torens te garanderen is de investering in de toren duurzaam. De opbrengsten van de toren worden onder andere gebruikt om een onderhoudsmonteur te betalen. Naast de onderhoudsmonteur komt er nog een nieuwe dienst bij in de dorpen. Bij één van de dorpswinkeltjes wordt een apparaat geïnstalleerd waar de bewoners het tegoed kunnen kopen en op hun tag kunnen laden. In aanloop naar het plaatsen van de toren zijn zowel de onderhoudsmonteurs als de winkeliers getraind in hun nieuwe taak.

Oude gewoontes…

Maar oude gewoontes slijten langzaam. Dankzij het digitale systeem is inzichtelijk hoeveel water er gekocht wordt. Na een periode van enkele maanden is de conclusie dat de verkoop van water in de droge maanden goed verloopt, maar dat in de regenperiode de mensen aanzienlijk minder water kopen. Een verklaring is dat de oude gewoonte om het oppervlaktewater te drinken de kop op steekt. Veel mensen moeten een keuze maken tussen het schone drinkwater kopen of het gratis oppervlaktewater halen. Financieel gezien is de tweede optie aantrekkelijk. Dat het prijskaartje van het oppervlaktewater kan bestaan uit gezondheidsklachten is minder bekend.

Nieuwe watertorens in 2020

Dit jaar is er ingezet op uitbreiding van het watersysteem in Ibanda. Twee partnerorganisaties werken aan uitbreiding van het bestaande systeem met watertappunten. Deze watertappunten kunnen aangelegd worden op drukke, publieke plekken, bijvoorbeeld bij een winkel, restaurant of kliniek. Daarnaast is het mogelijk om privéaansluitingen te realiseren. Dit werk is verdeeld in een aantal fasen, waarvan enkele inmiddels zijn voltooid.

Fase 1: nieuwe watertoren

Status: gerealiseerd

In deze fase van het project wordt een nieuwe watertoren en twee extra waterkranen voor de gemeenschap gebouwd. Deze twee waterkranen zullen bij winkels geïnstalleerd worden.

Fase 2: privéaansluitingen

Status: in uitvoering

In deze fase worden vanaf de plek waar de watertoren komt leidingen gelegd naar particulieren. Tegelijk wordt het waternetwerk getest en eventueel aangepast.

Fase 3: aansluiting ziekenhuis

Status: in uitvoering

In de derde fase wordt het ziekenhuis in Ibanda en minimaal twee andere publieke gelegenheden voorzien van een watertappunt. Dit betekent een verdere uitbreiding van het leidingwerk.

Fase 4: chlorinatiesysteem

Status: gepland

In de laatste fase wordt een chlorinatiesysteem geïnstalleerd. Hierdoor wordt een kleine hoeveelheid chloor aan het water worden toegevoegd, zodat het water gezuiverd is. Naast de technische uitdaging is goede voorlichting belangrijk over de noodzaak van het systeem en de andere smaak van het water.

© Woord en Daad | Privacy statementDisclaimer

Bedankt voor uw interesse in een gratis nummer van Daadkracht!

U krijgt binnenkort een nummer van Daadkracht in de brievenbus!

  • Bekijk hier onze privacyverklaring