In de gebieden waar Woord en Daad werkt zijn de gevolgen van klimaatverandering op het onderwijs al goed zichtbaar, vertelt Evert van Grol, onderwijsexpert binnen Woord en Daad. “Denk aan beschadigde schoolgebouwen door een overstroming of storm, schoolmaterialen die niet meer bruikbaar zijn, kinderen en leerkrachten die niet naar school kunnen omdat wegen onbegaanbaar zijn geworden, of aan afnemende leerprestaties als gevolg van hitte. Ook zien we een toename van ziektes.”
Moeilijke keuzes
Maar de gevolgen grijpen nog dieper in, legt Van Grol uit. “Door extreme weeromstandigheden kunnen huishoudens een deel van hun inkomsten verliezen. Noodgedwongen kiezen ouders er dan voor hun kinderen van school te halen om aan het werk te gaan. Kinderuitbuiting ligt hier dan op de loer. Ook overheden moeten moeilijke keuzes maken. Als ze geld steken in het herstel van scholen blijft er minder over om te investeren in de kwaliteit van het onderwijs. In extreme gevallen kan klimaatverandering er zelfs toe leiden dat mensen weg trekken uit een gebied. Dat heeft ingrijpende gevolgen voor de schoolgang.”
Bron van hoop
Hoewel de uitdagingen van klimaatverandering voor het onderwijs groot zijn, liggen er volgens Van Grol ook kansen. “Kinderen zijn een belangrijke bron van hoop voor de toekomst. Onderwijs heeft een centrale rol in het zoeken van oplossingen.” Woord en Daad geeft daaraan vorm door via haar partnerorganisaties te werken aan een klimaatweerbare generatie. Van Grol: “Door het integreren van scheppingszorg en klimaatweerbaarheid in het onderwijs helpen we met het opleiden van jonge mensen die hun leefomgeving beschermen, zich kunnen aanpassen aan de gevolgen van klimaatverandering en die een toekomstige rol kunnen spelen als voortrekkers naar een rechtvaardigere en duurzame toekomst.”
Verandering
Als voorbeeld noemt Van Grol de scholen van AMG in Oeganda en Dedras in Benin. “Ze zien de kinderen als personen die verandering kunnen brengen in de situatie die is ontstaan door klimaatverandering. Ze maken leerlingen bewust van wat er in hun omgeving gebeurt en koppelen dat aan wat ze ertegen kunnen doen. In Oeganda zijn er op school laagdrempelige kinderclubs. Kinderen krijgen zo meer kennis en zijn tegelijk praktisch bezig. Op het schoolterrein krijgen ze allerlei vaardigheden aangeleerd die te maken hebben met landbouw, het scheppen van een groene omgeving, irrigatie en afvalverwerking. Deze kennis nemen ze mee naar huis. Hun ouders doen ook mee aan het programma.”
Rentmeesterschap
Onderwijs is zo een mogelijkheid om verandering tot stand te brengen. Juist omdat scholen zo’n centrale plek hebben in dorpen en ouders erbij betrokken zijn, hebben ze een spilfunctie om de gevolgen van klimaatverandering tegen te gaan, meent Van Grol. “Het goed zorg willen dragen voor de schepping ligt hieraan ten grondslag. Dat leeft volop bij onze partnerorganisaties. Rentmeesterschap is verbonden met een groene en schone leefomgeving.”
Scheppingszorg
Deze aanpak vanuit goed rentmeesterschap heeft Woord en Daad samen met haar partnerorganisaties uitgewerkt in een Scheppingszorg en Klimaatweerbaarheidswiel. Van Grol: “Hierin komen onderdelen terug als het ontwikkelen van een leerplan waarin lessen over scheppingszorg en klimaatweerbaarheid geïntegreerd zijn, het stimuleren en helpen van studenten om in hun eigen omgeving bij te dragen aan verandering, het inrichten van scholen als voorbeeldlocaties voor duurzame initiatieven (zoals afvalverwerking en kwekerijen), het stimuleren van bouw van klimaatbestendige scholen, het verspreiden van ‘groene’ vaardigheden in omliggende gemeenschappen en het verbinden van de scholen met andere initiatieven gericht op klimaatweerbaarheid.”
“We geloven dat scholen een vruchtbare bodem voor verandering zijn en leerlingen een bron van hoop voor de toekomst.”
Daad van verzet
Ook op de scholen van partnerorganisatie AMG in Guatemala is scheppingszorg onderdeel van het leerplan. “Onderwijs is een daad van verzet. Het is de verklaring: ‘We zullen ons niet overgeven aan angst’”, schreef Wenry Orellana, directeur van AMG in Guatemala in een artikel in het Nederlands Dagblad. Van Grol deelt dit: “We geloven dat scholen een vruchtbare bodem voor verandering zijn en leerlingen een bron van hoop voor de toekomst.”