Veel Europese landen vieren op 5 oktober de Dag van de Leraar, een speciale dag uit waardering voor het werk van onderwijzers en leraren. Ook een Afrikaanse land als Kameroen doet mee; Burkina Faso (nog) niet. Toch staan leerkrachten ook daar voor grote uitdagingen, blijkt uit het relaas van Florentine.
“Ik vertel wel veel, hè?”, onderbreekt Florentine zichzelf halverwege het interview. Met een uitbundige lach verontschuldigt ze zich voor haar gedrevenheid. “In Afrika zijn vrouwen harde werkers en ze geven echt om kinderen. Als je hen als startpunt voor verbetering gebruikt, dan gebeurt er wat!”
Florentine is het levende bewijs van de ijverige Burkinese vrouw. Ze heeft in de hoofdstad Ouagadougou twee banen: als coördinator voor Woord en Daad bij een project dat zich inzet tegen kinderarbeid in Burkina Faso en Benin, en als landvertegenwoordiger voor Woord en Daad. Daarnaast runt ze haar gezin van drie jonge kinderen. “Mijn man Victorien is universitair docent wiskunde en predikant. We hebben drie geweldige kinderen: Grace Victoria, Daniella Abigail en Jedidja Philippe.” Haar ogen stralen wanneer ze over haar kinderen praat. “Grace van negen is de oudste, Philippe van vier de jongste. Abigail (7) is linkshandig, wat in Burkina Faso vaak als een teken van intelligentie wordt gezien. Het is een heel slimme meid.”
Geboortebewijs
Zo gepassioneerd als Florentine over haar gezin spreekt, zo bewogen is ze ook over de kinderen in haar land. Zeker op het platteland hangt hun toekomst vaak af van het al dan niet bezitten van een geboortebewijs. “Een simpel papiertje, maar zonder dat certificaat krijgt een kind geen onderwijs en geen stemrecht. In ons project zijn we begonnen met massale registratie. Maar die ingevulde documenten blijven meestal onafgehaald liggen op het gemeentehuis.”
De verklaring is eenvoudig: reisafstand en onwetendheid. “Een kind heeft recht op dat geboortebewijs. Veel ouders weten dat niet. Een moeder die bevalt in een gezondheidscentrum, wordt ingeschreven en krijgt te horen dat ze een paar weken later terug moet komen om de akte op te halen. Omdat het van hun dorp soms ver lopen is, komen veel moeders niet opdagen. Daar hebben ze gewoon de tijd niet voor.”
"Een simpel papiertje, maar zonder dat certificaat krijgt een kind geen onderwijs en geen stemrecht"
Zo bleven honderden geboortebewijzen ongebruikt liggen in de bureauladen. De regering besloot daarom de registratie te digitaliseren. “Dan is het altijd beschikbaar; overal en vlak na de geboorte kan de moeder de geboorteakte bij zich hebben voordat ze het gezondheidscentrum verlaat. Omdat er niet genoeg budget was voor computers en scanners, riep de overheid onze hulp in. We zijn in overleg met de overheid hoe dit digitaliseringssysteem kan worden opgeschaald binnen het project.”
Florentine benadrukt het belang van de lokale gemeenschap voor het welslagen van dit soort initiatieven. “Zonder de betrokkenheid van de gemeenschap is het moeilijk om duurzame veranderingen te realiseren. We werken samen met traditionele, religieuze en administratieve leiders aan bewustwording en capaciteitsversterking. Die samenwerking is essentieel om ervoor te zorgen dat de projecten blijven voortbestaan, zelfs lang nadat wij vertrokken zijn.”
Terreuraanslag
Burkina Faso kampt met nog andere uitdagingen, bevestigt Florentine. “Bij de bloedige terreuraanslagen op een hotel, een bar en restaurant op 15 januari 2015 in Ouagadougou, vielen 27 doden en werden honderden mensen gegijzeld. Het was een schok voor de vreedzame Burkinese samenleving. Die gebeurtenis bleek de opmaat voor toenemend geweld in ons land.”
Naast de onveiligheid is armoede een groot probleem. “Veel mensen hebben niet eens één maaltijd per dag. Niet omdat Burkina Faso een arm land is – integendeel, het is rijk aan mineralen en grondstoffen.”
Florentine legt uit hoe terroristische groeperingen de dienst uitmaken op het platteland. “Veel inwoners zijn op de vlucht geslagen, ze zijn hun bezittingen kwijt en weten niet hoe ze een bestaan elders moeten opbouwen. Ze merken de gevolgen van klimaatverandering met langere droogtes en kortere groeiseizoenen. Van de bevolking is 85 procent werkzaam in de landbouw, maar de kennis om te telen ontbreekt vaak.”
Naast de onveiligheid is armoede een groot probleem. “Veel mensen hebben niet eens één maaltijd per dag. Niet omdat Burkina Faso een arm land is – integendeel, het is rijk aan mineralen en grondstoffen.”
Florentine legt uit hoe terroristische groeperingen de dienst uitmaken op het platteland. “Veel inwoners zijn op de vlucht geslagen, ze zijn hun bezittingen kwijt en weten niet hoe ze een bestaan elders moeten opbouwen. Ze merken de gevolgen van klimaatverandering met langere droogtes en kortere groeiseizoenen. Van de bevolking is 85 procent werkzaam in de landbouw, maar de kennis om te telen ontbreekt vaak.”
Vrouwen en jongeren
De armoede is nauw verbonden aan de enorme jeugdwerkloosheid. “Als er niet genoeg banen zijn om jongeren aan de slag te helpen, dan leidt dat tot armoede. De corruptie versterkt dat nog eens.” Werkgelegenheid is trouwens voor heel West-Afrika een grote kwestie, voegt ze eraan toe. “De industrialisatie moet nog op gang komen; we hebben een probleem wanneer de nieuwe generatie hier geen toekomst ziet. Daarom moet Afrika initiatief nemen, goed leiderschap tonen. Als het aan leiderschap ontbreekt, kan ik je vertellen dat je veel projecten kunt opzetten, maar uiteindelijk een druppel op de gloeiende plaat zijn. De huidige regering wil het tij keren. Dat lukt, we zien langzaamaan positieve verbeteringen.”
Vrouwen spelen een belangrijke rol, benadrukt Florentine keer op keer. Als harde werkers worden ze vaak ondergewaardeerd, terwijl zij het zijn het die de samenleving overeind houden. Florentines beginnen te glimmen: “Wist je dat er scholen voor vaders zijn? Daar leren mannen hoe ook zij voor kinderen kunnen zorgen en de afwas doen! Die mentaliteitsverandering is hard nodig.”
Ze noemt als voorbeeld dat sommige Afrikaanse mannen hun vrouw verbieden een betaalde baan aan te nemen. “Want ze weten dat als een vrouw haar eigen inkomen kan verdienen, ook macht krijgt. Ze zijn bang dat hun vrouw hun autoriteit zal uitdagen. Gelukkig is er verandering zichtbaar. Een salaris verdienen en samen delen, samen koken en voor het gezin zorgen – het wordt steeds meer een normale zaak.”
Eenzaamheid
Florentine, die afgelopen zomer op bezoek was bij Woord en Daad in Nederland, is telkens verwonderd over de manier hoe Nederlanders leven. “Jullie leven in een geweldig land. Het is hier groen, de mensen zijn vriendelijk en beleefd. Er zijn speciale wegen voor fietsers, alles is zo ordelijk.”
En toch, zegt ze, “zie ik ook veel eenzaamheid. God heeft ons niet geschapen om alleen te blijven. In Burkina Faso geef ik vaak dit voorbeeld: als een leeuw een koe wil pakken, jaagt hij eerst de kudde uiteen. Blijf bij elkaar. Anders gezegd: zet je huis open voor anderen. Toen ik in Amerika studeerde, was er een dame in de buurt van de universiteit die haar huis openstelde voor buitenlandse studenten. Elke vrijdag kookte ze, bakte ze brood en pizza’s. De studenten kwamen allemaal naar haar toe, vierden feest, zongen liedjes…
Voor veel studenten was dat een kans om hun leven aan Christus te geven. Zo met elkaar optrekken, doen we ook in Afrika. Leer dat van ons: als jullie in Nederland je deuren zo openzet voor anderen, dan pak je eenzaamheid aan.”