En het ging snel. Binnen enkele minuten was het schip verdwenen onder het wateroppervlak. Gelukkig waren er watersporters in de buurt die de drenkelingen redden. De KNRM was snel ter plekke en verleende hulp. Sindsdien hebben zinkende schepen een bijzondere plek in mijn verbeelding.
Dat beeld van het zinkende schip kwam bij me terug toen ik op 30 september luisterde naar Sylvestre Tiemtoré uit Burkina Faso, regionaal directeur van het Benkadiproject. Hij sprak tijdens het symposium ”Rentmeesterschap in een verdeelde wereld”. Ook anderen voerden het woord. Zo sprak dr. Dorette Corbey over klimaatonrechtvaardigheid. Ze deelde onderzoeksresultaten en confronteerde ons met schokkende cijfers: een Nederlander stoot gemiddeld veertig keer meer uit dan een Tanzaniaan. En ondanks Europa’s ambities voor verduurzaming liggen er in Nederland bijna twee keer zoveel zonnepanelen als in heel Afrika.
Toen deze feiten nog maar net bij ons waren ingedaald, kwam Sylvestre op het podium. Op zijn geheel eigen en rustige wijze beaamde hij de ongelijkheid die er is en die hij zelf waarneemt. „Inderdaad, Afrika is meer slachtoffer dan veroorzaker. Dat is een trieste constatering. Maar”, zo vervolgde hij, „we zitten samen in één boot. We handelen samen – of we gaan samen ten onder. Laten we samen zoeken naar wat nodig is. Geen Afrikaans bootje, geen Europees bootje maar in één boot.”
Zijn woorden bleven even hangen. Een indringende boodschap. De toekomst van deze aarde ligt in handen van de grote Stuurman. Maar onze opdracht om te zorgen voor Zijn schepping, blijft onverminderd staan. In het licht van klimaatverandering en de zichtbare gevolgen daarvan in West-Afrika geldt daarom meer dan ooit: alle hens aan dek.
Een paar dagen later vergezelde ik Sylvestre en zijn collega’s uit West-Afrika bij gesprekken in Brussel en Den Haag. Met diverse instanties en politici sprak hij over klimaatbeleid. Zijn authentieke boodschap klonk in gesprekken met CDA, SGP, D66 en GroenLinks-PvdA. „Klimaat is geen hobby”, zei hij eenvoudig. „Elke dag ondervinden wij in West-Afrika de gevolgen aan den lijve. Alles is nodig om de zorg voor de schepping serieus te nemen.”
Het viel me op hoe, telkens als hij sprak, politici geïnteresseerd luisterden en niet om zijn boodschap heen konden – juist omdat hij vanuit eigen ervaring sprak en de Sahel dichtbij bracht. Op kalme toon deed hij een beroep op het geweten en op solidariteit. Hij zocht naar de gedeelde waarden met zijn gesprekspartner tegenover zich, hij keek deze doordringend aan en eindigde steevast met: „Ik reken op uw solidariteit met West-Afrika.”
Het was een feest om bij deze gesprekken aanwezig te zijn en te zien wat er aan tafel gebeurde. Sylvestre is inmiddels weer teruggereisd naar Burkina Faso en pakt daar zijn verantwoordelijkheid weer op. Hij voert het gesprek met de politiek en andere organisaties, zoekt ook daar naar gedeelde waarden en roept op tot gezamenlijke solidariteit. Zijn ervaringen van afgelopen week neemt hij ongetwijfeld hierin mee.
Zijn woorden resoneren bij me. Laten we eerlijk zijn: in het Westen vegen we ons straatje graag schoon. We spreken over rentmeesterschap, maar kiezen te vaak voor comfort en gemak. Terwijl het water langzaam stijgt, elders oogsten mislukken en dorpen verdrogen, laden we onze boodschappentas soms zonder nadenken vol. In Nederland zijn we ook aan zet – juist met de aankomende verkiezingen.
Politici hebben partijprogramma’s geschreven en terwijl ik dit schrijf, wordt de financiële doorrekening van hun voorstellen gepresenteerd. Hopelijk hebben ze de mensen elders op hun netvlies gehad. Het is aan de kiezer om zorgvuldig na te gaan wat een stem op de partij van zijn of haar keuze daadwerkelijk betekent.
Zorg voor de schepping kan voor christelijke partijen geen hobby of bijzaak zijn, maar vraagt om zorgvuldige én moedige keuzes. Als we op dezelfde voet blijven leven, putten we de aarde verder uit. In de Sahel zien we de gevolgen en daar lijden de meest kwetsbaren eronder.
Het beeld van dat zinkende schip in de Kil laat me niet los. Bij zorg voor de schepping is het: alle hens aan dek. Dat maakte Sylvestre me weer duidelijk. En we hebben elkaar nodig. Want alleen in gezamenlijkheid kunnen we mensenlevens redden.